Xaysimo

Madaxweynaha JFS Mudane Xasan Sheekh Maxamuud ayaa Khudbadii Jimcaha oo maanta kaga hadlay xadgudubka Itoobiya ee gobnimada iyo midnimada dalka iyo dadka Soomaaliyeed. Madaxweynaha ayaa ugu baaqay shacabka Soomaaliyeed meel kasta oo ay joogaan in ay u midoobaan dhowrista sharafka iyo difaaca madaxbannaanida qaranimada Soomaaliyeed.

Nisa ayaa la sheegay in ay xabsiga u taxaabtay Suldaan Hooleey oo ah nin baraha bulshadda Caan ka ah.

Sida la sheegay waxaa loo haystaa oo wax laga weydiin doonaa hadal uu dhawaan ku taageeray Heshiiskii xaaraanta ahaa ee ay Somaliland la gashay Dowladda Itoobiya.

Guddoomiyaha cusub ee Golaha Wakiilada Puntland ayaa magacaabay Guddiga Doorashada Madaxweynaha iyo Madaxweyne ku xigeenka Puntland.

Warqad ka soo baxday Xafiiska Guddoomiyaha Baarlamanka mudane Cabdirisaaq Axmed Siciid ayaa lagu magacaabay Gudddiga Doorashada Madaxtooyada.

Guddiga oo ka kooban 7 Xubnood waxaa Guddoomiye looga dhigay Xildhibaan Cabdiweli Yuusuf Warsame oo hore Guddoomiyr ugu ahaa Guddigii Doorashada Guddoonka Baarlamanka.

Halkan ka akhriso Warqadda Magacaabista.

Xildhibaan Cabdirisaaq Axmed Siciid ayaa loo doortay Guddoomiyaha cusub ee Baarlamanka Puntland shanta sano ee soo socota kadib markii ay tanaasuleen Musharrixiintii ula gudbi lahaa Wareegga labaad.

Guddoomiyaha KMG ah ee Golaha Wakiilada Puntland mudane Xasan Cabdalla Xasan oo si rasmi ah ugu dhawaaqay Natiijada Wareega Kowaad ee Doorashada ayaa shaaciyay in mudane Cabdirisaaq Axmed Siciid uu ku guulaystay Guddoomiyaha cusub.

Guddoomiye Cabdirisaaq ayaa Wareegii kowaad ee Doorashada ka helay 37 cod halka Musharrixiintii ku soo xigay ee Mursal Maxamuud Cabdi iyo Maxamed Faarax Maxamed Gabyo oo helay min 10 cod kadibna ka tanaasuleen Wareegga labaad ee Doorashada.

Guddoomiyihii hore ee Golaha Wakiilada Puntland mudane Cabdirashiid Yuusuf Jibriil ayaa isna ku haray Wareega Kowaad ee Doorashada Guddoonka kadib markii uu helay 8 cod oo keliya.

Jamhuuriyadda Carbeed ee Masar ayaa maanta warsaxaafadeed ay soo saartay wasaaradda arrimaha dibadda ku sheegtay in loo baahan yahay in si buuxda loo ixtiraamo midnimada iyo madax-bannaanida Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya.

Warmurtiyeedka ayaa lagu sheegay: “Jamhuuriyadda Masar waxay ka soo horjeedaa tallaabo kasta oo wax u dhimaysa qarannimada Soomaaliya”, iyadoo ku nuuxnuuxsatay in dowladda Soomaaliya iyo shacabkeeda oo kaliya ay xaq u leeyihiin inay ka faa’iidaystaan kheyraadkooda.

Jamhuuriyadda Masar ayaa aad uga mahad-celisay bayaannada ay soo saaraan dalalka gobolka iyo kuwa caalamkaba, kuwaas oo dhinac uga soo horjeestay tallaabooyinka lidka ku ah xasilloonida Geeska Afrika, siina xoojinaya xiisadda u dhexeysa dalalka gobolka.

Masar ayaa adkaysay baahida loo qabo in la ixtiraamo shuruucda u degsan Midowga Afrika, oo ay ku jiraan difaaca madax-bannaanida dhuleed ee dalalka xubnaha ka ah iyo mabaadi’da Midowga oo qeexaya in la ixtiraamo xuduudaha dalalka xubnaha ka ah.

Xildhibaanada labada Aqal ee BJFS ayaa soo saaray Xeer ku aaddan burinta is afgaradka maamulka Soomaliland iyo Dowladda Ethiopia.

Xukuumadda Somaliland ayaa raalligelin buuxda ka dalbatay dowladda federaalka, kadib markii wasiirka arrimaha gudaha Soomaaliya Axmed Macallin Fiqi uu sheegay in heshiiskii Jabuuti uu ahaa mid lagu midaynayay labada dhinac.

Maxamed Kaahin Axmed wasiirka arrimaha gudaha Somaliland oo u jawaabay Fiqi ayaa shaaca ka qaaday inuu jebiyay qodob kamid ah heshiiskii ay ku gaareen dalka Jabuuti.

Wasiirka ayaa xusay in qodobkaas uu ahaa in heshiiska laga ilaaliyo hadallada xanafta leh iyo wixii dhaawacaya intaba, sida uu ku dooday.

Sidoo kale wuxuu intaasi ku daray inuu aad uga xun yahay hadalka kasoo yeeray Fiqi ee ah in laga wada-hadlayayay sidii loo mideyn lahaa Soomaaliya iyo Somaliland.

“Waxa ku jiray in dhinac waliba ilaaliyo geedi socodka shirarka, isla markaana aan la samaynin hadalo iyo qoraalo dhaawacaya geedi socodka shirarka iyo jawiga wadahadalada, waxaan ka xumahay in wasiirkii aanu wada saxeexnay uu ku tilmaamay mid dalka wadajirkiisa loogaga talinayay” ayuu yidhi Wasiir Kaahin.

Somaliland ayaa intaasi kusii dartay in arrintan ay muujineyso in Soomaaliya ay durbo ka baxday heshiiskii, balse ay ka dalbanayaan raalligelin, si loo sii wado wada-hadallada.

“Arrintani waxay muujinaysa in heshiiskii ay ka baxday Dowlada Federaalka ah ee Soomaaliya, waxaanu ku baraarujinaynaa in ay raaligalin ka bixiyaan qodobkan wasiirku uu sida khaldan u tilmaamay” ayuu mar kale yidhi Wasiirku.

Isaga oo sii hadlayay ayaa waxaa uu carabka ku dhuftay in ujeedka heshiiska aanu ahayn in Somaliland iyo Soomaaliya midoobaan, balse uu ahaa in labada dhinacba ay gaaraan heshiis ay raali ku wadayihiin mustaqbalka.

Hadalkan ayaa kusoo aadaya, ayada todobaadkii hore ay waddanka Jabuuti ku kulmeen madaxweynayaasha Soomaaliya iyo Somaliland oo gaaray heshiis ka gooban siddeed qodob, kadib markii uu isku keenay madaxweynaha Jabuuti, Ismaaciil Cumar Geelle.

Labada dhinac waxay sidoo kale ku heshiiyeen in 30 maalmood gudahood go’aan looga gaaro hanaanka geedi socodka wadahadaladaas, iyadoo lasoo magacaabayo guddiyo farsamo oo fududeeya wadahadallada.

Si kastaba, waxaa heshiiskaas kasoo dib maray mid kale oo ay shalay Addis Ababa ku saxiixdeen Somaliland iyo Itoobiya, kaas oo ay ka carootay dowladda federaalka, kadib markii dowladda Itoobiya loo saxiixay 20 KM oo kamid ah badda Soomaaliyeed.

Madaxweynihii hore ee Soomaaliya Sheekh Shariif Sheekh Axmed ayaa sharci darro ku tilmaamay heshiiskii ay wada gaareen Somaliland iyo Ethiopia.

Sheekh Shariif ayaa yiri “Heshiiska sharci darrada ah ee maanta ay wada gaareen RW Itoobiya iyo Madaxweynaha Somaliland, wuxuu xad-gudub ku yahay madaxbannaanida Dalkeenna wuxuuna ka hor imaanayaa qawaaniinta Adduunka.

Dowladda Itoobiya waxaan ugu baaqaynaa in ay ilaaliso deris wanaagga iyo xiriirka wanaagsan ee ka dhaxeeya labadeenna Dal.

Waxaan ugu baaqaynaa shacabka Soomaaliyeed meel walba oo ay joogaan in ay u midoobaan ilaalinta midnimadooda, Karaamadooda iyo Kheyraadka Dalkooda.

Ugu dambeyn Dowladda Federaalka Soomaaliya waxaan ugu baaqaynaa in ay arintaan ka soo saarto go’aan deg deg ah oo ay ku caddeyneyso mowqifkeeda iyo waxa ay kala socoto heshiiskaas sharci darrada ah.

Ra’iisulwasaarihii hore Xasan Cali Kheyre oo Dowladda Fedaraal ka ah ugu Baaqay in si Deg deg ah ugu Falceliso Heshiishka Soomaaliland iyo Itoobiya.

Waxaan si xooggan u cambaareynayaa heshiis ku sheegga ay Addis Ababa ku gaareen ra’iisul wasaaraha Itoobiya Abiye Axmed iyo madaxweynaha waqtigiisu dhammaaday ee Somaliland Muuse Biixi Cabdi, kaas oo ah xadgudub weyn oo lagula kacay Qarannimada Soomaaliya.

Itoobiya iyo Soomaaliya waa labo dal oo daris ah, oo kala mudan is-xaqdhowr iyo wax-wada-qabsi ku dhisan isixtiraam qarannimada dal walba, waana wax aan la aqbali karin in Addis Ababa ay maanta ku tallaabsato qaadashada qeyb ka mid ah biyaha Soomaaliya.

Hadii aan nahay madax iyo shacabba, waa in aan u midownaa ka hortagga tallaabadan ay Itoobiya isuga dayayso qabsashada qeyb ka mid ah biyaheena, sidoo kalana lagu tir tirayo mabaadii’dii lagu aasaasay ururka Midowga Afrika, gaar ahaan Qodobka 4aad, faqraddiisa B.

Marna ma aqbali doonno ficilka noocan oo kale ah ee mugdiga galinaya jiritaankeenna, waxaana ugu baaqayaa Dowladda Itoobiya in ay ka laabato arrintan oo ay ilaaliso nabadda, xasiloonida iyo darisnimada.

Madaxda Dowladda Federaalka ah ee Soomaaliya waxaan u soo jeedinaya in ay arrintan deg deg uga bixiyaan jawaab u qalanta, ayna u diyaar garooban wixii fal-celin mideysan ah oo loo baahan karo. Madaxda dowladda federaalka Soomaaliya waxaa mas’uuliyad ka saaran tahay ilaalinta midnimada, Dhulka iyo badda Soomaaliya.

Qarniyo badan oo Itoobiya ahayd Bad la’aan waxa suuragashay inay helaan Bad ay ka samayn karaan Deked iyo Saldhig Milateri sida lagu sheegay Heshiis ay kala saxeexdeen Raysalwasaare Abiy Ahmed iyo Madaxweynaha Somaliland Muuse Biixi.