Ra’iisal Wasaaraha cusub ee Ingiriiska, Boris Johnson, ma ahan qofka kaliya ee saxaafaddu ay danaynaysay markii uu jeedinayey khudbaddii uu xilka kula wareegayey, balse Carrie Symonds ayaa ah qofka kale ee aadka ay saxaafaddu isha ugu haysyay.

Symonds oo ah 31 jir ayaa saaxiib la ah Ra’iisal Wasaare Boris Johnson oo 55 jir ah, waana tan keentay in saxaafaddu ay isha ku hayso

Waa tuma Carrie Symonds?

Carrie Symonds waa gabadh uu dhalay mid ka mid ah aas aaseyaasha wargeyska The Independent.

Kaddib markii ay dhammaysatay jaamacadda Warwick oo ay ka dhigatay taariikhda iyo masraxiyadda waxay la shaqo bilowday xisbiga Conservative-ka oo ay saxaafadda u qaabilsanayd.

Sannadkii 2012-kii waxay ka mid ahayd koox u ololaynaysay Boris Johnson in mar kale loo doortay duqa magaalada London.

Kaddib markii ay la taliye u soo noqotay labo ka mid ah wasiiradda Ingiriiska, oo uu ka mid yahay Sajid Javed oo markaas wasiirka daakhiliga ahaa, ayay waxay noqotay gabadhii ugu da’da yarayd ee dhanka saxaafadda u qaabilsan xisbiga Conservative-ka.

Muddo yar kaddib markii ay soo shaac baxday in ay xidhiidh la leedahay Boris Johnson, waxay isaga tagtay shaqadeedii, oo waxay la taliye sare ka noqotay hay’ad samafalka ka shaqaysa, oo ka shaqaysa xuquuqda xayawaanka iyo deegaanka.

Barteeda ay Twitter-ka ku leedahay ayay inta badan uga hadashaa macluumaad ku saabsan dikhoowga cimilada.

Mrs Symonds ayaa sidoo kale u dhaqdhaqaaqda ka hortagga gudniinka gabdhaha.

Ma cadda markii ay isbarteen Mr Johnson iyo Symonds balse xidhiidhkooda ayaa la xaqiijiyey kadib markii ay kala tageen xaaskiisii Marina Wheeler oo ay 25 sano is qabeen afar carruur ahna ay isu dhaleen.

Ma cadda nooca uu yahay xidhiidhka ka dhexeeya Mr Johnson iyo Mrs Symonds, bishii la soo dhaafayna muran dhexdooda ah ayaa gaaray booliiska dalkaas.

Haweeney ku nool Garisa, Gobolka Waqooyi Bari ee Kenya, ayaa loo caleemo saaray in ay noqoto ugaaska beel ka mid ah beelaha halkaas dega.

Sameey Axmed Haaruun oo hadashay markii la caleema saaray kaddib waxa ay sheegtay inay haweenka reerkeeda si cadaalad ah ugu shaqeyn doonto, sidoo kalena ay caawin doonto raggii u yimaada.

Waa dhaqan ku cusub bulshada Soomaalida in haweeney ugaasnimo loo caleemo saaro. Xilka ugasnimada waxaa dhaqan ahaan Soomaalida u qabta rag.

Samey Axmed Haaruun oo BBC-da la hadashay ayaa ka warbixisay waxa ay ku dooratay xilkaan.

“Ugaasnimadayda waxay ku bilaabatay, rabitaankayga oo ahaa inaan beeshayda mideeyo, howshaan waxaan ka shaqaynaynay muddo saddex sano ah,” ayey tiri.

“Wadatashi badan ka dib waxaan istusnay in nabadgelyada iyo xalkaba uu gacanta ugu jiro dumarka oo ah hooyooyiinka dhalay ilmaha. Waa inaan walaalnimadii iyo wanaagii ka dhaxeeyey dadka la muujiyo.”

Ugaasad Samey ayaa sheegtay in howshaan ay kaalin mug leh ka gaysteen dumarka “oo lahaa fikradda iyo qaban qaabada”.

“Waxaa ra’yiga iska lahaa oo arrinkan bilaabay 20 dumar ah, waxaan wacyigelin ka dhex abuurnay bulshada. Hadda waxaan gaaraynaa illaa 500 oo xubnood. Kulamo aan yeelannay kaddib waxa ay go’aansadeen in ay isiiyaan fursad aan ugaasad uga noqdo,” Ayey Sameey u sheegtay BBC Somali.

Haddaba sidey Sameey kula shaqayntooda ugaaska beesha ay ka soo jeeda?

Xilkan cusub ee loo dhiibay Sameey lama soo wada dhoweyn. Waxaa jiro qaar ka mid ah oday dhaqameedyada isla beeshaan oo ka soo horjeeda caleemasaarkeeda.

“Dhaqan aanan lahayn ayaa lugaha noola geliyey, mana aqbaleyno arrinkan. Waxaan leennahay dhaqan soo jireen ah,” Ayuu tiri Jibril Kadiye oo isku reer ay yihiin Ugaasad Sameey.

Balse Waxay Sameey qabtaa in ay ragga kala shaqeyndoonto arrimaha bulshada, gaar ahaan wixii quseeya dumarka.

Sameey waxay tiri: “Wax dhibaato ah oo aan ka tabanayno ma jiraan ugaaska, waxaana nahay dad qaraaba ah. Marka ay dumarka dhibaato wajahaan way iikeeni karaan raggana ugaaska ayey u gayn karaan”.

“Ragga wax wey ka qaban waayeen arrimaha haweenka. Waxaan aniga ugaasad u ahay haweenka waxaan diyaar u ahay in aan si cadaalad ah dadka ugu shaqeeyo, aana u gargaaro kuwa tabaaleysan.”

Sameey ayaa haweenka u dirtay fariin waxa ayna tiri ” Midooba oo ka wada shaqeeya hormarka, raggana garabsiiya”

Masuuliyiinta Itoobiya ayaa ku rajo weyn in ay hal maalin beeraan 200 oo milyan oo geed waxayna rajaynayaan in ay taariikh cusub dhigaan.

Ra’iisal Wasaare Abiye Ahmed ayaa hormuud u ah mashruucaan oo looga golleeyahay in looga hortago nabaad guurka iyo isbadalka cimilada.

Xafiisyada dawladda qaarkood ayaa la xiray si shaqaalaha madaniga ahi ay hawshaan uga qayb qaataan.

Qaramada Midoobay ayaa sheegaysa in kaymaha Itoobiya ay baabe’een 35% guud ahaan dhulka dalkaas.

Mr Abiy ayaa daahfuay shaqada geed beerista waxayna qayb ka tahay hindisaha loo bixiyey Green Legacy Initiative, kaas oo laga qabanayo 1,000 goobood oo dalkaas ka mid ah.

Ujeedada ayaa ah in la beero afar bilyan oo geed.

Wariyaha BBC-da ee Addis Ababa, Kalkidan Yibeltal ayaa sheegaya in maalmo dhowr ah telefishinka dalkaas laga baahin doono muuqaallo dhiirri gelin ah oo dadweynaha lagu tirtirsiinayo in ay dhirta beeraan isla markaasna ay daryeelaan.

Dalkii ugu horreeyey ee hal maalin beera dhirtii ugu badnayd caalamka ayaa noqday dalka Hindiya, dalkaas ayaana 2016-dii adeegsaday 800,000 oo qof oo iskaa wax u qabso ku shaqaynayey si ay u beeraan 50 milyan oo geed.

Wasiirka tiknooliyadda iyo Hal abuurka e Itoobiya Getahun Mekuria, ayaa bartiisa twitter-ka uga hadlay halka ay hawshu marayso.

Madaxweynaha Somaliland oo si adag uga hadlay Ciidamada macno-darada loo laynayo.

Daawo:

Maxkamadda ciidamada qalabka sida ee Puntland saaka ayaa xukun adag ku riday askari ka tirsan ciidamada Badda maamulkaasi oo lagu eedeeyey inuu ka dambeeyey dilkii bishii February ee sanadkan magaalada Boosaaso loogu geystay maareeyihii shirkadda P&O Paul Anthony Farmosa.

Askarigan oo lagu magacaabo Dable Cabdi Cali Xirsi ayaa la sheegay inuu fududeeyey dilkaasi.

Maxkamadda ciidamada qalabka sida iyo dambiyada culus ee Puntland oo saaka go’aan ka gaartay kiiskan ayaa askarigaasi ku xukuntay dil toogasho ah.

Sidoo kale waxay maxkamaddu shaacisay in eedeysanaha uu weli heysto racfaan uu ku qaadan karo muddo bil ah.

Xukunka askarigan ayaa lagu soo aadiyey, iyadoo ay dhawaan Puntland shaacisay inay ku dhawaaqeyso baaritaanka dilkii Paul Anthony Farmosa.

“Dowladda Puntland waxay si buuxda ula shaqeyneysa geedi u socod kasta oo baaritaan lagu sameynayo, waxayna dhowaan baahineysaa fahfaahinta baaritaanka gaarka ah ee dilka maamulihii P&O.” ayaa lagu yiri qoraal horay uga soo baxay Puntland.

Arrintan ayaa soo ifbaxday, kadib markii uu dhawaan wargeyska New York Times shaaciyey in Qatar ay ku lug laheyd qarax iyo dil ka dhacay bishii May ee sanadkan gudaha  magaalada Boosaaso ee xarunta gobolka Bari.

WAREEGTO MADAXWEYNE 29/07/2019

Madaxweynaha Jamhuuriyadda Somaliland, Mudane Muuse Biixi Cabdi waxa uu wareegto madaxweyne oo summadeedu tahay JSL/XM/XKQ/222/1-351/072019, uu Xilka qaadis iyo Magacaabid ku sameeyey xubno ka mida xukuumadda.

Waxaanay u dhignayd Wareegtada Madaxweynuhu Sidan:-

Ujeeddo: Xil Ka-qaadis

Ku: Maxamed Daahir Axmed Furre;
Wasiir Ku-xigeenkii Wasaaradda Waxbarashada iyo Sayniska

Ku: Cismaan Sheekh Cabdi Sheekh Maxamed Kaahin;
Maareeyihii Hay’adda Waddooyinka

Ku: Cabdi Nuur Sugaal;
Guddoomiye Ku-xigeenkii Gobolka Awdal

Ku: Naasir Ayjeex Jaamac;
Agaasimihii Fulinta Komishanka Qaranka ee Xakamaynta AIDS-ka

Ku: Maxamed Abiib Yuusuf;
Agaasimihii Daaweynta iyo Daryeelka ee Komishanka Xakamaynta AIDS-ka

Mudanayaal,

Sida aad la socotaan, xilka qaranka ayey sunnihiisa tahay in uu meerto noqdo, oo loo igmado hadba ciddii hanan karta. Sidaa darteed, waxaan gartay in laga bilaabo taariikhda maanta aan idinka qaado xilalka aad hayseen ee kor ku xusan:

Waxaan idiinka mahadcelinayaa muddadii aad hayseen xilalkaas Qaran.

UJEEDO : MAGACAABID

Markaan Arkay: Dastuurka Jamhuuriyadda Somaliland, Qodobka 90aad;

Markaan Arkay: Aqoontooda, Kartidooda iyo Waaya-aragnimadooda;

Markaan ku Qancay: In ay Hanan Karaan Masuuliyadda ka Dhalanaysa Xilalkan;

Markaan Sameeyey: La-tashi Ballaadhan;

Waxaan Go’aamiyey;

In laga bilaabo taariikhda maanta aan masuuliyiintan u magacaabo xilalkan:

1. Axmed Xasan Nuur (Axmed Taajir) Wasiir Ku-xigeenka Wasaaradda Waxbarashada iyo Sayniska

2. Axmed Yuusuf Maxamed Maareeyaha Hay’adda Waddooyinka Somaliland

3. Cabdishakhuur Ismaaciil Muumin Aar Agaasimaha Fulinta Komishanka Xakamaynta AIDS-ka

4. Maxamuud Ismaaciil Cilmi Agaasimaha Guud ee Hay’adda Duulista iyo Madaarada

5. Xamse Suldaan Aadan Faarax Agaasimaha Guud ee Hay’adda Shaqaalaha Dawladda

6. Cawaale Faarax Cilmi Badhasaab Ku-xigeenka Gobolka Awdal

7. Diiriye Cabdi Jaamac Xubin ka tirsan Guddida Qandaraasyada Qaranka

8. Sahra Maxamed Xuseen Agaasimaha Daaweynta iyo Daryeelka Komishanka Xakamaynta AIDS-ka

ALLAA MAHAD LEH 
Muuse Biixi Cabdi
Madaxweynaha JSL.

Daawo muuqaal laga duubay Dagaalkii Buuraleyda Sanaag ku dhexmaray Ciidanka Somaliland iyo Jabhada Kornayl Caarre.

Xeer ilaaliyaha guud ee Sudan ayaa eedo dambiyo aadamenimada laga galay ah ku soo oogay saraakiil iyo askar ka tirsan ciidamada gurmadka degdegga ah oo la sheegay in ay ku lug lahaayeen xooggii lagu kala dareeriyey dadkii ka hor mudaharaadayey taliska guud ee ciidanka.

Gudi baadheysay dhacdadaas ayaa sheegtay in ugu yaraan sideed sarkaal ku eedaysan yihiin dambiyo laga galay aadamenimada oo ay ku lug lahaayeen dil wadareed la sheegay markii dadkii bannaan baxayey xooga lagu kala dareerinayey horaantii bishii June.

Sida uu sheegay ururka dhakhaatiirta Sudan oo u janjeedha dhanka mucaaradku wadarta guud ee dadkii lagu dilay mudaharaadkaasi waxay gaadhay 130 qof.

Gudoomiyaha gudida baadhaysay arintaas, Cabdiraxmaan Saciid, ayaa ka sheegay shir jaraa’id in sarkaal darajadiisu tahay janan iyo mid kale oo kornayl ahi ay hogaaminayeen hawl galkii dadka lagu kala dareerinayey.

Waxaanu farta ku fiiqay in labadaa sarkaal amarkii la siiyey ee ay is diidsiiyeen ahaa in ay hawl ka fuliyaan goob la yidhaa “Kolombiya” laakiin aan loo dirin goobtii dadka mudaharaadayaa fadhiyeen.

Waxa kale oo uu sheegay in baadhitaankooda lagu ogaaday in todoba iyo sideetan qof la dilay, halka dhaawacuna yahay boqol iyo sideed iyo lixdan kale, waxaanu intaa ku daray in askar ka tirsan ciidamada rabshadaha ka hortagaa ay rasaas dhibica kaga dhigeen iyaga oon u kala aabo yeelayn dadkii mudaharaadayey.

Sida uu dhigayo sharciga milatariga Sudan, waxa suurto gal ah in ciddii lagu eedeeyo dembiyo laga galay aadamenimadu ay mutaystaan ciqaabta dilka ah.

Gudidan natiijada baadhitaankii ay wadday soo bandhigtay waxa magacaabay xeer ilaaliyaha guud oo u xil saaray in ay baadho dhacdadii dadka badani ku dhinteen ee dadka ka hor mudaharaadayey taliska guud ee ciidanka lagu kala dareeriyey.

Gudidu intii ay baadhitaanka wadday waxay sida oo kale su’aalo weydiisay dad goob joog ahaa iyo saraakiil milatari, boolis iyo askartii ka qayb gashay kala didintii dadkaas.