farriimo dhanka email-ka la isku waydaarsaday oo laga soo dusiyay safiirka Britain u fadhiya Mareykanka ayaa waxa ay Maamulka madaxweyne Trump ku tilmaamayaan maamul ”dib usocod ah” oo aan ”shaqadiisa garanayn”.
Macluumaadkaasi dhanka Email-ka ah yaa waxa ay dhaleeceynayaan Aqalka cad ee Mareykanka looga arrimiyo.
Safiir Kim Darroch ayaa sheegay in Aqalka Cad ee Mareykanaka ay kala qeeyb sanaan baahsan ka jirtay intii uu Maamulka Trump la wareegay.
Balse waxa uu sidoo kale ka digay ”qiima dhac ku yimaada sharafta Madaxweynaha Mareykanka”.
Xafiiska wasaaradda arrimaha dibedda ayaa sheegay in warqadda dhanka email-ka ah ee la soo dusiyay ay jahwareer badan sababtay balse ma aysan dafirin Saxnimadeeda.
Aqalka cad ayaa ilaa haatan wax jawaab ah ka bixin macuuumaadkan la soo dusiyay balse arrintan ayaa tijaabo u ah xiriirka gaarka ah ee la sheego in uu dhaxeeya Mareykanka iyo UK.
Farriimaha ayaa Kim waxa uu ku sheegay: ”Xaqiiqatan marnaba ma aaminayno maamulkan oo waxa ay keeneen dib u dhac, shaqadoodii way gabeen, xirriirkooda diblomaasiyadeedna ma wanaagsana”
Waxa uu su’aal geliyay in “Aqalka Cad uu kartidii iyo awooddii hore sii lahaan doono.”
”Isfahan waaga Mareykana iyo Britain ee isbedelka cimilada, xorriyadda saxaafadda iyo xukunka dilka ah, ayaa noqon doona waxaayaabaha ugu horreya ee labada dal ay ka wada xaajon doonaan marka UK ay ka baxdo Midawga Yurub”, sidaasi ayaa warqadda lagu sheegay.
arriin ka mid ah farriimaha la soo dusiyay ayaa waxaa ku qornaa in siyaasadda Mareykanka ee ku aaddan Iran ay tahay ”mid aan caqliyad ku salaysnayn, oo jah wareer ah”
”Madaxweyne Trump si aan gabasha lahayn ayuu uu sheegay in diyaarad uu ku weerarayo Iran, taas oo dhibaato u geeysan karta in ka badan 150 qof, marka madaxweyne Trump looma baahna in uu Mareykanka u hor seedo khilaaf dhanka dibedda ah”, ayuu yiri Kim.
Kim ayaa yiri, ” Waxay u badan tahay in siyaasadda Mareykanka ee Iran in si caqliyad ah loo wajihi waayo sababtoo ah maamulkan waa uu kala qeybsan yahay”.
Macuumaadka la soo dusiyay ayaa waxay taariikh-dooda sheegaysaa laga soo bilaabo 2017-kii ilaa haatan la joogo.
Farrimaha ayaa waxaa sidoo kale ka mid ahaa qiimeeyn ku saabsan xiriirka ka dhaxeeya ololihii doorashada ee madaxweyne Trump iyo Ruushka.
Doon kuwa samafalka ah oo 41 qof oo muhaarijiin ah soo badbaadisay ayaa jabisay xannibaaddii saarnayd dekedaha Talyaaniga., balse saacado kaddib markii ay doonidaasi timid cidna looma oggolaan in ay halkaas ka baxdo.
Markii aasku u madoobaaday jasiiradda Lampedusa, shqaalaha iyo rakaabkii saarnaa doonta lagu magacaabo Alex kama aanay dagin dusheeda, oo waxaaba waardiye ka hayey booliiska.
Waloow digniin la siiyey, haddana doontaasi waxay Sabtidii ku xiratay dekadda ayadoo ay dusheeda ka jiraan xaalado caafimaad xumo oo aad u liita.
Matteo Salvini, oo ah wasiirka arrimaha dibadda ee Talyaaniga ayaa wacad ku maray in dooni muhaajiriin sidda aanay ku soo xiran Karin dekedaha Talyaaniga.
Sannadkii hore, ayuu dekedaha Talyaaniga ka xiray maraakiibta soo badbaadiya muhaajiriinta, Talyaaniga ayaana ganaax ku soo rogay cid kasta oo soo gasha biyaha Talyaaniga ayadoon amar ka haysan dalkaas.
Doonta lagu magacaabo Alex oo ay maamulaan urur samafal ah oo la yiraahdo Mediterranea charity, ayaa barta twitter-ka ku soo qoray in shaqalahooda dul saaran doontaas ay xaalad xun ku sugan yihiin.
“Waa xaalad aan la rumaysan Karin,” ayay tidhi haweeneey afhayeen ah oo la yiraahdo Alessandra Sciurba. “Waxaa jira dad halis ugu jira in ay neeftu ku xiranto oo ay miyir daboolmaan, musquluhuna ma shaqaynayaan. Waxaadba mooddaa in nala afduubtay.”
Dhanka kale, Markab kale oo lagu magacaabo, Alan Kurdi oo ay maamusho hay’ad samafal ah oo Jarmal ah ayaa sabbaynaya biyaha caalamiga ah ee ka baxsan jasiiradda Lampedusa, waxayna siddaa 65 kale oo muhaajiriin ah.
Muxuu Talyaanigu u diiday in doonyuhu ku soo xirtaa dekedihiisa?
Talyaaniga ayaa ah halka ay Yurub ka soo galaan Muhaajiriinta doonaya in ay galaan, waxay soo maraan Waqooyiga Afrika, gaar ahaan Libya.
Dadka wax tahriibiya ayaa badanaa soo buux dhaafiya doonyo aan safar ku habboonayn ayagoo soo qaada tobonaan dad ah halkii marba, waxayna dadkaasi ku dambeeyaan in ay badda ku silcaan oo marka dambana ay badbaadin u baahdaan.
Mr Salvini, oo ka tirsan xisbiga midigta ee League party, ayaa mawqif adag ka istaagay muhaajiriinta iyo maraakiibta wax soo badbaadiyaba – arrintaas oo ay taageero badan ku heleen asaga iyo xisbigiisuba.
Bishii February, ayaa waxaa lagu soo warramayaa in Talyaanigu uu diiday 24,800 oo qof oo magangalyo doon ah intii u dhexaysay bishii October sannadkii 2018 ilaa bishii January ee sannadkan.
Xog uruurin uu Sabtidii daabacay wargayska Corriere Della Sera ayaa lagu sheegay in 59% dadka Talyaaniga ay soo dhaweeyeen tallaabada Mr Salvini uu ku xayiray dekedaha iyo maraakiibta ay leeyihiin ururada samafalku.
Bishii hore ayay xukuumaddiisu meel marisay xeerar cusub iyo dikreeto deg deg ah kuwaas oo soo rogay ganaax lacageed oo gaaraya €50,000 (£45,000; $56,000) oo lagu soo rogay maraakiibta amar la’aan ku soo xirta dekedaha Talyaaniga.
Toddobaad ka hor, markabka lagu magacaabo, the Sea-Watch 3, ayaa si khasab ah ugu soo xirtay jasiiradda Lampedusa kaddib markii uu badda ku xayirnaa muddo labo toddobaad ah. Kabtankii waday oo lagu magacaabo Carola Rackete, ayaa xabsiga loo taxaabay, ayadoo lagu eedeeyey in ay khatar galisay nolosha booliiska oo ay isku dayday in ay quusiso doontii ay booliisku saarnaayeen.
Garsooraha maxkamadda ayaa amar ku bixiyey in la sii daayo, in kastoo ay wali wajahayso eedaymo kala duwan oo ay ka mid yihiin in ay gacan siisay dadka wax tahriibiya iyo in ay iska caabbisay masuuliyiinta dalkaas.
Wasaaradda arrimaha gudaha ayaa ku adkaysanaysa in doonyaha noocaas ah looga hortago xeebaha Libya, halkaas oo ay ku sugan yihiin ilaalo uu lacag siiyo Midowga Yurub.
Markii uu soo baxay warka ku aaddan in doonta Alex ay Sabtidii ku soo xiratay deked ku taal jasiiradda Lampedusa, ayaa Mr Salvini waxa uu mar ku bixiyey in ay hay’adaha sharcigu ay arrintaas faragaliyaan.
Talyaaniga ayaa ah dalka ugu dhow ee laga soo badbaadin karo muhaajiriinta ka imaanaya xeebaha Libya.
Qaar badan oo ka mid ah maraakiibta wax soo badbaadiya iyo ururada samafalka ayaa Libya u ah meel aan nabad ahayn oo aanay ka dhaqan gali Karin sharciyada caalamiga ah.
Faysal ayaa u hanjabay Beesha Warsangeli, isagoo ku baaqay inay Beelaha Isaaq midoobaan, sidoo kale wuxuu ku baanay inaan weligood laga adkaan, taas oo u muuqatay Hanjabaad uu ula jeeday Beelaha aan Isaaqa ahayn.
Wasiirka Arrimaha Dibadda ee Soomaaliya Amb Axmed Ciise Cawad ayaa sheegay in Soomaaliya aysan u dulqaadan doonin in dal ka mid ah caalamka uu wax u dhimo midnimada qaran ee dalka.
Hadalkan ayuu wasiirku ka jeediyay kulan uu maanta magaalada Muqdisho kula yeeshay wakiillada dalalka caalamka u fadhiya Soomaaliya.
Amb Cawad ayaa carrabka ku adkeeyey wax uu ku tilmaamay olole ay wadaan dalal la yaqaan oo khatar galin kara midnimada dalka.
“Somaliland ma aha dal madax bannaan oo ka madax bannaan Soomaaliya oo gooni u taagan adduunka meel u aqoonsan ma jirto saas, sharciyada adduunka oo dhan iyo go’aammada adduunka oo dhan UN. AU, Dalalka Islaamka, Carabta iyo Igad kulligood waxay qiraan Soomaaliya iney tahay hal dal iyo hal dal oo mid ah marka adduunku saasuu qabaa saaseyna tahay.”
“Adduunkana waa insey sidaas dalalka qaarkood ay ixtiraamaan weeye go’aammada adduunka ee ay qaybta ka yihiin, wixi khilaaf jira Soomaalida iyo iyaga dhexdooda iney ka wada hadlaan weeye, xukumadda Soomaaliyana sida xukumadihi hore diyaar ayey u tahay walaalahood Somaliland la hadasho, la fariisato, la heshiiso, la isfahmo laakiin dal kaleeto inuu noo carqaladeeyo, dhib noo abuuro kama yeeleyno, waxaanna u sheegay inaan Ginea ka yeeleyn” ayuu yiri wasiir Cawad.
“Waxaan u sheegnay iney jiraan khatar iyo olole khatar gelin karo midnimada Soomaaliya oo socda, waxaan u sheegnay in ololahaasi socdo ay ka mid yihiin dalal la yaqaanno sidaa daraaddeed waxaan codsannay in ay adduunka naga kaalmeeyaan iyo iney u sheegaan dalalka adduunka iney ka daayaan dhibka.” ayuu yiri wasiir cawad oo ka warramayey waxa ay kala hadleen wakiillada dalalka caalamka u fadhiya Soomaaliya.
“Waxaan sida oo kale arkayey niman wasiiro sheeganaya ama khubaro sheeganayey oo iyaguna dhahayey, waxaan idiin sheegayaa xiriirka diblomaasiyadeed kuma xirna ma aha safaaradaha keli ah safaaraduhu waa qayb ka mid ah, dalalka waxay xiriir diblomaasi iyo meela ayey isugu yimaaddaan waa la kulmaa.”
Wasiirka arrimaha dibadda Soomaaliya mar uu ka hadlayey xiriirka ay waddamada yeeshaan iyo xiriirka ay u jareen dalka Guinea wuxuuna gaashaanka u darooray waxa uu ku tilmaamay hadallo uu sheegay inay dhanka kale sheegay in xiriirka dhexmara dalalku uusan ku koobnayn oo kaliya in safaarado la isdhaafsado, hasayeeshee qaabab kale ay u wada xiriiraan wuxunau yiri:
“Annaga iyo Guinea AU ayaan ku wada jirnaa, ururrada islaamka ayaan ku wada jirnaa waa iisu nimaadnaa, madaxda ayadu waa kulmaan waxyaabaha aan iska kaashano ayaa tira badan marka hadda xiriiradaasi oo dhan ayaan jarnay.” ayuu yiri wasiir Cawad.
Madaxweynaha Jamhuuriyadda gooni iisu taaggeeda ku dhawaaqday ee Somaliland, Muse Biixi Cabdi, ayaa safar ku jooga dalka Guinea, halkaas oo si aan caadi ahayn loogu soo dhaweeyay.
Balse arrintaasi ayaa dhalisay muran hor leh oo ka dhex-dilaacay Soomaaliya iyo Somaliland, kaddib markii ay Soomaaliya xiriirka u jartay dalka Guinea.
Wasiirka arrimaha dibedda Soomaaliya oo la weydiiyay in dowladdiisa ay horey xiriir ula lahayd Guinea ayaa sheegay in labada dal aysan horey u lahayn matalaad diblumaasiyadeed.
Haddaba, tan iyo markii ay sidaasi sheegtay xukuumadda Soomaaliya ayay BBC-du la xidhiidhay Wasiirka Arrimaha Dibadda ee Somaliland Yaasiin Maxamuud Faratoon oo ka tirsan wefdiga Madaxweyne Biixi ee booqashada ku jooga Guinea, waxaana uu kaga jawaabay hadalka Xukuumadda Federaalka Soomaaliya: “waxaa na soo gaadhay in maamulka xamar sida ay yidhaahdeen ay calaaqaad u gooyeen dalka la yidhaahdo Guinea, oo ay ka xun yihiin booqashadayada, arrintaa waxaannu u aragnaa inay maangaabnimo iyo aragti la’aani ku dheehan tahay.”
“Aad mooddidna in ay ku qanacsan yihiin in Somaliland ay u xidhan tahay, nasiib darro se malaa ma oga in Somaliland cilaaqaad la leedahay dalal badan oo caalamka ah oo Afrika ah, Bariga Dhexe iyo Yurub ka jira oo marar hore nagu soo dhaweeyey habmaamuuska qaran looga baahan yahay.”
Wasiir Faratoon oo hadalkiisa sii wata, ayaa sheegay inay arrintan u arkaan cadaawad iyo kalafogayn cusub oo u bilawday halkaana ay ka sii wadayaan xiriirkooda ay la leeyihiin dalalka dunida.
Dhawaan ayay ahayd, markii Jamhuuriyadda Iskeed ugu Dhawaaqday Madaxbannaanida ee Somaliland iyo xukuumadda Federaalka ee Soomaaliya wadahadal ay ku ballansanaayeen magaalada Nayroobi uu qabyoobay, kaddib markii ay san kasoo qaybgelin wefdigii ugu qaybgeli lahaa Soomaaliya.
Wasiirka waxbarashada dowlad goboleedka Quebec ayaa lagu canbaareeyay sawir uu la galay Malala Yousafzai oo ah gabar u ololaysa waxbarashada gabdhaha.
Malala Yousafzai oo uu madaxa qamaar ugu xirnaa, ayay ku adkaatay in macallimad ka noqonto gobolka Quebec ka dib markii dhawaan dowlad gobaleedka Quebec meel marisay sharci sheegaya in dadka ay ka muuqato calaamadaha diimaha sidaa darteedna aysan ka shaqayn karin xafiisyada dowladda, maxkamadaha, iyo Iskuulada.
Jean-François Roberge ayaa sheegay in isaga iyo Yousafzai ay ka wada hadleen sidii ay waaxda waxbarshada dib ugu laaban lahayd iyo horumarka caalamka.
Sanadkii 2012-kii ayayTaaliban madaxa ka toogteen Yousafzai kadib markii ay ku dhiirratay in ay iskuul aaddo tan iyo markaa wixii ka dambeeyay waxaa dunida laga aqoonsaday ololeheeda ku aaddan tacallinta gabdhaha.
Sharcigan ayaa gobolka ka dhaliyay dood badan iyo dibadbaxyo ballaaran ay ka dhasheen.
Sharcigan ayaanan bartilmaameedsanayn diin gaar ah balse dadka qaar ayaa sharcigaan ku tilmaamay mid aan sax ahayn iyagoo ku doodaya in loola danleeyahay gabdhaha muslimiinta ah oo kaliya, balse taas ay dowladdu beenisay.
Dadka baraha bulshada wax ku qora ayaa wasiirka ku tilmaamay munaafiq kadib markii uu isku soo sawirayYousafzai.
KooxdaAl-shabaab ayaa waxay toogasho ku fuliyeen mar kale shan qofood oo ay ku eedeeyeen inay basaabiisn ahaayeen, waxaana ay toogashadani ka dhacday deegaanka Salagle ee gobolka Jubbada Dhexe.
Goobta ay ka dhacday toogashadan Shantaan Qof oo dhamaantood rag ahaa waxaa ku sugnaa boqolaal ka mid ah shacabka deegaankaas, kuwaasoo Al-shabaab ay ku amreen inay fagaarahaas tagaan si toogashada u daawadaan.
Shanta ruux ee ay Al-shabaab ku toogatay meesha fagaaraha ah ayaa lagu kala sheegay magacyadooda;
Maxamuud Bashiir Hilowle oo ay ku eedeeyeen inuu la shaqeynayay hay’adda sirdoonka Mareykanka ee CIA-da.
C/xakiin Xuseen Cabdi Nuur oo ay ku eedeeyen inuu la shaqeynayay Dowlad-goboleedka Jubbaland.
C/raxiim Axmed Yuusuf oo lagu eedeeyay inuu sirdoonka Mareykanka la shaqeynayay.
Isxaaq C/llaahi Xasanoow oo ay kooxda Al-shabaab ku eedeeyaan inuu la shaqeynayay maamulka Koonfur-galbeed.
Idiris Yuusuf dhallin oo lagu eedeeyay inuu la shaqenayay ciidamada ban-craft ee ee uu tababaray Mareykanka.
Qaaliga Maxkamadda Al-shabaab ayaa ku dhawaaqay xukunka lagu dilay shantaan qof, isagoo sheegay in deegaanno kala duwan laga soo qabtay, isla markaana ay iyagu qirteen dambiyada lagu soo eedeeyay, sidaas darteedna ay ku xukumeen dil toogasho.
Ugu dambeyn, Waa maalintii labaad oo xriir ah oo ay kooxda Al-shabaab ku fuliyaan toogasho dad ay ku eedeynayaan inay la shaqeeyaan DF iyo dalalka taageera, waxaana maalin ka hor fagaaro ku yaalla deegaanka Xagar ee gobolka Jubbada Hoose ay ku toogteen shan ruux oo rag ah oo ay dhamaan ku eedeyisnaa basaasnimo.
Haweeneydi ugu horreysay oo ay boqortooyada Sacuudiga u magacaawday danjiraha Mareykanka ayaa howlaheeda diblumaasiyadda ka billaawday Washington DC.
Boggeeda Tweetarka waxay Amiirad Rima Bint Bandar Al-Saud ay ku qortay: “Sharaf ayey ii tahay inaan warqadda danjiranimada la iigu soo magacaabay aan wareejiyo”
Waxayna sii raacisay iney howsha loo igmaday ay aad ugu faraxsan tahay “Noolasheedana ay baal cusub oo horumar leh ay uga billaabaneyso Washington DC, ayna la shaqeyn doonto shaqaala adag”.
16-ka bishi April ayuu boqorka Sacuudiga boqor Salman bin Abdul Aziz uu si rasmi ah uu u magacaabay Amiirad Rima Bint Bandar Al-Saud iney noqota danjiraha cusub ee boqortooyada Sacuudiga u fadhiyi doonto Washington DC.
Amiirad Riima Bint Bandar Al-Saud waxay beddeleysaa, Amiir Khaalid bin Salmaan oo uu dhalay boqor salmaan.Article share tools
Bilooyinkii ugu dambeeyay dalka Hindiya waxaa kasoo baxayay warar ku saabsan in qaar kamid ah dumarka kasoo jeeda qoysaska saboolka ah ay iska saaraan ilmo galeenka.
Haweenka uu ku dhaco dhiigga caadada ayaa waxaa dalkaasi laga rumeysan yahay inay yihiin dad wasakh ah isla markaasna looma ogolo dumarka Hindiya inay ka qeybgalaan munaasabadaha diimaha iyo kuwo bulshada.
Sannooyinkii lasoo dhaafay, dhaqamadan gurucan ee ka dhanka ah haweenka waxaa loolan ugu jiraa sidii lagu ciribtiri lahaa aqoonyahanno iyo da’ yar dalkaas u dhashay.
Waxaa jira dhacdooyin muujinayaa in dhibaato lagu hayo haweenka uu ku dhaco dhiigga caadada, gaar ahaan haweenka kasoo jeeddo qoysaska saboolka ah ee aanan helin wax waxbarasho ah ama aanan helin cid u dooddo. Waxay tallaabadan ku reebtaa noloshooda saameyn dhanka caafimaadka ah.
Gobolka galbeedka ku yaalla ee Maharashtra, kumanaan dumar ah ayaa waxay isku sameeyeen qaliin ay isaga saarayaan ilmo galeenka, waana arrin soo taagneyd saddexdii sanno ee lasoo dhaafay. Dumarkan iskaa saaray ilmo galeenka waxay ka shaqeeyaan beeraha qasabka.
Waxay doonayeen inay beeraha qasabka ka helaan shaqooyin ay ku maareeyaan noloshooda.
Sannad kasta, tobonaan kun oo qoysas sabool ah oo ku nool magaalooyinka kala ah Beed, Osmanabad, Sangli iyo Solapur ayaa waxay u qaxaan dhinaca deegaanada ku yaalla galbeedka si ay shaqo ugu raadsadaan beeraha qasabka, waxay beerahaas ka shaqeeyaan muddo lix bilood ah oo uu soo go’ayo qasabka.
Mana shaqaaleysiiyaan haweenka maadama guridda qasabka ay tahay howl aad u adag, haddii ay ka shaqeyaana waxay la kulmayaan dhibaato marka ay caadada ku dhacdo, haddii hal maalin aysan shaqada tegin waa la ganaaxaya.
Tobannaan kun oo haween ah ayaa ka shaqeeya beeraha qasabka dalka Hindiya
Nolosha ka jirta beeraha qasabka waa mid xun, waxay haweenku ku nool yihiin tenddooyin ama guryo cooshado ah, mana lahan Suuli, mararka qaar waxay shaqada ku gaarayaan xilli habeen ah, mana jirto wakhti cayiman oo shaqdoodu ku eg ama ay ku hurddaan, haweenka waxaa xilliyada qaar ku dhaca dhiigga iyagoo hayo howshan adag.
Naadafad darro ka jirta beeraha ay ka shaqeynayaan, waxay dumarku mararka qaar ku dhaca xannuuno ama caabuq.
Dadka u ololeeyo xuquuqda dumarka ee ku sugan halkaas ayaa kusoo warramaya in dhakhaatiirta qaar ee aanan la aamini karin ay ugu baaqeen haweenka inay qaliin isku sameeyaan waa haddii uu ku yimaado xannuunada haweenka ku dhaca ee la daaweyn karo.
In badan oo kamid ah haweenka Hindiya waxaa la guursadaa iyagoo da’ yar, marka ay gaaraan da’da 20-ka waxay qaarkood heystan 2 ilaa 3 carruur ah.
Dhakhaatiirta qaar uma sheegaan haweenka dhibaatada ka dhalan kartaa haddii ay iska saaraan ilmo galeenka.
Waxaa dalka Hindiya ka jiraa tuulooyin dhowr ah oo aysan dumarka ku nool aysan laheyn wax ilmo galeen maadama ay qalin isku sameeyeen si ay isaga saaraan.
Sannadkii lasoo dhaafay xilli xildhibaan laga soo doorto deegaanka uu horkeeyay dhibaatadan baarlamaanka hoose ee gobolka. Wasiirka caafimaadka ee gobolka Maharashtra, Eknath Shinde waxaa uu qiray inay jiraan kiisas gaarayo 4,605 oo ku saabsan haweenka iska saaray ilmo galeenka ee ku nool degmada Beed saddexdii sanno ee lasoo dhaafay, waxaa uu sheegay in dhammaantood aysan aheyn haweenka ay yihiin kuwo ka shaqeeya beeraha qasabka ee aggaas.
Wasiirka waxaa uu sheegay in arrintaas ay u xilsaareen guddi gaar ah si ay baaritaanno ugu sameeyaan dhacdadaas.
Weriye BBC ka tirsan oo booqatay tuulada Vanjarwadi oo hoostagta degmada Beed ayaa waxay sheegtay in laga bilaabo bishii Oktoobar ilaa Marso sannad kasta, boqolkiiba 80 dadka deegaanka ay shaqooyin u raadsadaan beeraha qasabka, waxaana dadkaas u badan haweenka iska soo saaray ilmo galeenka si ay noloshoodu umaareeyaan.
Dumar badan oo ay la kulantay weriyaha waxay u sheegeen in qaliinka uu dhibaato caafimaad ku reebay, haweeney ayaa waxay tiri “Waxaan xannuun joogta ah ka dareemaa dhabarka, luqunta iyo lugaha” . halka haweeney kale ay sheegtay ‘inay dareento wareer joogta ah’
Waxay dhammaan haweenka ka dhawaajiyeen in nolosha ay ku qasbeyso inay kasii shaqeeyaan beerahaas.
Dhanka kale, waxaa jirtaa dhacdo ku saabsan in haweenka ka shaqeeyo warshadda dharka ee gobolka Tamil Nadu la siiyo dawooyin marka ay dareemaan xannuunka ka dhasha dhiigga caadada si ay shaqada usii wataan.
Warshadda dharka ee ku taalla gobolka Tamil Nadu waxaa ka shaqeeyaa 300,000 oo haween ah
Sida laga soo xigtay Reuters, ku dhawaad 100 haween ah oo kasoo qoysaska saboolka ah ayaa la siiyay daawadaas maadama ay sheegeen in aysan dooneyn in shaqada ay hal maalin ah dhaafto si ay maareeyaan noloshooda.
Waxaa loo sheegay in aanan loo sheegin magaca daawada iyo waxa ay tahay.
In badan oo kamid ah haweenkaas waxay sheegeen in daawada ay ka dhaxleen xannuuno hor leh sida murugo, xannuun ku yimaado kaadi heyska.
Guddiga qaran ee arrimaha haweenka dalkaas ayaa xaaladda haweenka gobolka Maharashtra ku tilmaamay mid gurucan isla markaasna mas’uuliyiinta waxay ugu baaqeen in laga hortaggo masiibadaas.
Maamulka gobolka Tamil Nadu waxaa uu sheegay inuu kormeerayo xaaladda caafimaad ee shaqaalaha ka howlgala warshadda dharka.
Dalalka Indonesia, Japan, Kuuriyada Koonfureed iyo dalal kale ayaa waxay haweenka siiyaan maalin fasax ah marka uu ku dhaco dhiigga caadada. Waxaa sidoo kale tallabadaas sameeyay shirkado gaar ah.
Xukuumadda federaalka Soomaaliya ayaa maanta markale la wareegtay hub, gaadiid dagaal iyo maleeshiyaad ku sugnaa degmada Balanbale ee gobolka Galgaduud.
Wasiiru dowlaha wasaaradda Gaashaandhigga XFS iyo taliyeyaasha ciidamada qalabka sida oo maanta gaaray degmadaasi ayaa si wadajir ah u la wareegay hub fara fara badan, gawaari iyo maleeshiyaadkii isticmaalayay.
Ciidamadan ayaa la sheegay in la Qarameyn doono, islamarkaana lagu biirin doono kuwa Xoogga dalka Soomaaliyeed.
Sidoo kale taliyeyaasha ciidamada qalabka sida ayaa tilmaamay in dhawaan la diiwan gelinayo maleeshiyaadkaasi, ayna heli doonaan tababaro dheeraad ah.
Arrintan ayaa qeyb ka ah dadaallo xoogan oo dowladdu ay ku dooneyso in lagu mideeyo Galmudug, laguna heshiishiiyo Beelaha daga gobollada Mudug iyo Galgaduud.
Dhawaan ayey aheyd markii Ra”iisul wasaare Khayre uu Kooxda Ahlu-Sunna kala wareegay ciidamo, kuwaas oo si rasmi ah loogu daray kuwa xooga dalka Soomaaliyeed.
Qareenka guud ayaa doonaya in Kenya ay ku khasbaan in ay ka baxado kiiska badda Soomaaliya ee yaalla Maxkamadda Cadaaladda ee Aduunka.
Kennedy Ogeto ayaa sheegaya kiiska ay geeyeen Kiriro wa Ngugi iyo labaatanka qof ee kale uu yahay mid iska ciyaar ah. Dacwad oogeyaasha ayaa waxaa matalayay qareen Kibe Mungai.
Kenya ayaa Maxkamadda Cadaaladda ee Aduunka waxaa ka dacweeyay Soomaaliya bishii August ee sannadkii 2014-kii, kadib markii ay ku murmeen dhul badeed gaaraya ilaa 100,000 oo kilometre oo isku wareeg ah.
Markaa kadib Kenya ayaa iyadana soo oogtay dacwad ay Soomaaliya isaga difaaceyso, iyada oo ku doodeeyso in Maxkamadda ICJ aysan awood u lahayn in kiiskan ay dhageeysato.
Kenya ayaa ku doodeeysay in marka hore la raadiyo waddo kale oo lagu xalliyo khilaafka dhanka badda ah ee u dhaxeeya iyaga iyo Soomaaliya.
Maxkamadda ICJ ayaa 2-dii bsihii Febaraayo ee 2017-kii gaashaanka u daruurtay, taas oo ku doodeeyso in heshiiska is afgarshada uunsan xal u noqon Karin kiiska badda ee Soomaaliya.
Kiriro iyo 19-ka kale ee sharci yaqaanada ah ayaa aaminsan ka qeeyb qaadashada Kenya ee kiiska badda ee loo asteeyay in la dhageeysto inta u dhxeeyso 9-ka September iyo 13-ka, uu wax ka baddeli karo xadkeeda iyo khariiraddeedaba.
Waxa ay doonayaan in Maxkamadda Sare ay soo saarto qoraal amar ah oo ay ku joojinayso in ICJ ay dhageeysato kiiska badda ee Soomaliya kala dhexeeyo maadaamaa aysan haynin caddeymo sharci ah, sidoo kalan heshiiska is afgarshada ee la gaarayna uu mad-madaw ku jira.
Labaatanka qareen ayaa waxay aaminsan yihiin in dawladda Kenya aysan horay usii wadi karin kiiskan iyadoo la eegayo sharciga kenya u yaalla.
Labaatankan ayaa sheegay in Kenya aysan sii wadi dooonin ka qeeyb qaadashada dhageysiga Maxkamdda iyada oo aan ka baqayn in dhulkeeda lumo sidoo kalana ka cabsi qabin in dhulkeeda iyo madax-banaadideedaba gorgortan u gelin .
Maxkamdda ayaa waxaa loo sheegay in inkastoo Kenya ay aqoonsantahay xukunka ICJ, haddana Kenya uu shaki uga jiro kiiskaasi.
Dadka dacwadda geeyay ayaa waxay aaminsayihiin sababta ay uga hor yimaaden inay tahay inay suutro gal ahayn in dhammaan khilaafyada lagu xalliyo maxakamadaha.
Dhibaatooyinka ama khilaafyada qaar ayaa waxa ay u baahan-yihiin in lagu xalliyo geedi socod dhanka siyaasadda ah amaba diblomaasiyadda ah taasi oo ay lagama maarmaan tahay in la’ is hor keeno muwaadiniinta waddamada khilaafka uu ka dhaxeeyo oo ay iyaga go’aanka ugu dambeeya gaaran.
Khilaafka diblumaasiyadeed ee labada dal
Arrintan la xiriirta xuduudda badda ayaa dhalisay khilaaaf diblomaasiyadeed oo u dhexeeya Soomaaliya iyo Kenya.
Xiisadda ayaa cirka isku sii shareertay, ka dib markii dowladda Kenya ay Soomaaliya ku eedeesay in London ay ku “xaraashtay” ceelal shidaal oo ku yaala xuduuda lagu mursan yahay.
Dacwaddan la xiriirta muranka dhanka xuduudda badda ayaa soo jiitameysay in ka badan 10 sano, balse dowladdii madaxweynihii hore ee Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud ayaa maxkamadda ICJ geysay kiis ka dhan ahaa Kenya oo dooneysa in wadahadal lagu dhammeeyo khilaafka.
Soomaaliya waxay dooneysaa in cabbirka xadka badda si toos ah loola simo xadka dhulka, halka Kenya ay dooneyso in la weeciyo. Baaxadda uu ku fadhiyo badda lagu muransan yahay waxa uu gaarayaa ilaa 100,000km oo isku wareeg ah.
